Duurzaam en efficiënt gebruik van nutriënten!

13.10.2020

Milieu

Meststoffen komen vaak negatief in het nieuws omwille van problemen gerelateerd aan de eutrofiëring van water vooral als gevolg van te hoge hoeveelheden aan stikstof en fosfaten en de verzuring van natuurlijke ecosystemen. De situatie in Vlaanderen is vrij specifiek. 70% van de stikstofbehoefte van de landbouwgewassen en ongeveer 95% van de fosforbehoefte wordt ingevuld door organische meststoffen, vooral dierlijke mest afkomstig van runderen en varkens. Oplossingen worden dan ook vooral in deze richting gezocht.

Beheersen van uitspoeling nitraten

Verhoogde nitraatconcentraties in grond- en oppervlaktewater zijn niet wenselijk. De EU-nitratenrichtlijn van 1991 heeft de toelaatbare limiet vastgesteld op 50 mg/l. Nitraatuitspoeling is fundamenteel niet afhankelijk van de bron van stikstof. Deze kan afkomstig zijn uit mineralisatie van organische bodemmassa, organische mest, plantenresten of onoordeelkundig gebruikte minerale meststoffen. Onvoorziene weerfenomenen, zoals stortbuien na een warme periode, en moeilijk te voorspellen groeicurven van planten zijn maar enkele onzekerheden die een optimaal nutriëntenbeheer niet gemakkelijk maken.

Nitraatuitspoeling vindt plaats wanneer de grond wordt doordrenkt met water en het nitraat tot onder de wortelzone spoelt door doorsijpelend regen- of irrigatiewater. Nitraat is niet gebonden aan gronddeeltjes en blijft in de grondoplossing achter, alwaar het vrijelijk mee stroomt met het bodemwater. Ammonium is voornamelijk gebonden aan kleideeltjes in de grond en daarom minder vatbaar voor uitspoeling.

Ureum wordt door middel van hydrolyse snel omgezet in ammonium en daarna in nitraat door bacteriologische activiteit. Dit leidt tot uitstoot buiten de groeiperiode. Bovendien is de ureummolecule zeer mobiel en kan deze na gebruik door zware neerslag rechtstreeks wegspoelen naar de ondergrond.

Tijdens de groeiperiode is er nauwelijks sprake van uitspoeling. De meeste nitraatverliezen als gevolg van water vinden buiten de teeltperiode plaats, in de winter. Het algemene doel is daarom de nitraatconcentraties in de grond aan het einde van de teeltperiode te minimaliseren.

Uitspoeling kan worden geminimaliseerd door:

  • Vaststellen van het stikstofgehalte in de grond door het op de juiste wijze nemen van monsters en analyse (werkzame stikstof).
  • Gedoseerd gebruik van stikstof om snelle opname door planten tijdens de groeiperiode te verzekeren.
  • Gebruik van DAN-meststoffen met een snelle, voorspelbare afgifte van stikstof.
  • Aanpassen van het stikstofgebruik aan de reële behoefte van gewassen, voor zover mogelijk, door de inzet van hulpmiddelen voor precisielandbouw.
  • Voldoende ruimte bieden voor een diep en uitgebreid wortelstelsel om stikstof efficiënter te gebruiken.
  • Behoud van een doorlatende bodemstructuur.
  • Opname van reststikstof door bodembeschermende tussengewassen.
  • Gebruik van evenwichtige voedingsstoffen voor de opname van de beschikbare stikstof.

Fosfaten vasthouden in de bodem

Fosfor is een essentiële voedingsstof voor de levende wereld. In zoet water is dit element in slechts lage concentratie aanwezig. Het is de belangrijkste factor die de groei van algen en andere soorten bepaalt. De concentratie van fosfor in het oppervlaktewater moet dus laag worden gehouden om eutrofiëring van het aquatisch milieu te voorkomen (de situatie waarbij er een onevenwicht is in het ecosysteem door een teveel aan nutriënten).

Fosfor wordt grotendeels vastgehouden in de vaste fase van de bodem. Slechts 0,1% van alle fosfor in een bodem bevindt zich in opgeloste fase in het grondwater. In tegenstelling tot nitraat dringt bij wateroverlast slechts heel weinig fosfor door in de diepte en veroorzaakt het geen enkel probleem voor het grondwater.

Op de eerste plaats moet worden voorkomen dat fosfor in de waterloop terechtkomt door de aanleg van bufferzones (hagen, weiden, stroken met struiken of grasachtigen) om afvloeiing langs de helling op te vangen voor die de waterloop bereikt. Het reglement verplicht de aanleg van een met gras begroeide zone zonder bemesting van ten minste vijf meter breed op alle landbouwpercelen die langs een waterloop liggen.

Op langere termijn is het belangrijk de aanvoer van fosfor aan te passen aan de behoeften van de teelten en aan de verspreiding van dit element bij het oogsten om geen overtollige voorraad van die nutriënt op te bouwen in de bodem die groter is dan wat strikt noodzakelijk is voor een goede voeding van de planten. Er moet rekening worden gehouden met alle bemestingsbronnen die dit element bevatten, ongeacht of ze organisch (afvalwater van veeteelt, modder en compost …) dan wel mineraal (minerale meststoffen) zijn.

Terug
maatschappij

Maatschappij

Landbouwproductie en ook het gebruik van meststoffen heeft, zoals elke menselijke activiteit, een ‘ecologische voetafdruk’. Alhoewel de netto bijdrage groot is, zijn er ook een aantal aandachtspunten waar volop aan gewerkt wordt.
klimaatverandering-36

Klimaatverandering

Minerale en organische meststoffen dragen bij aan de uitstoot van broeikasgassen. Daartegenover staat dat goede landbouwpraktijken en doordacht gebruik van meststoffen een belangrijke rol kunnen spelen in het beteugelen van de klimaatverandering.
natuurlijke-hulpbronnen

Natuurlijke hulpbronnen

De Europese meststoffenindustrie legt zich toe op de ontwikkeling en de productie van innovatieve producten en toepassingstechnieken om de productiviteit en de duurzaamheid van de Europese landbouw te optimaliseren.
meststoffen-koolstofvrij-maken-tegen-2050-de-weg-naar-klimaatneutraliteit

Meststoffen koolstofvrij maken tegen 2050: de weg naar klimaatneutraliteit

Het nieuwe plan van Fertilizers Europe onderzoekt wat er nodig is om deze doelen te bereiken en stelt flinke ambities.
global-fertilizer-day-2023-fijne-wereldwijde-dag-van-de-meststof

Global Fertilizer Day 2023

Fijne wereldwijde dag van de meststof!
goed-en-veilig-gebruik-van-producten-is-belangrijk

Goed en veilig gebruik van producten is belangrijk!

Lees steeds het etiket van een product, bewaar de producten op een veilige plaats, en bekijk de video “Het etiket, een prima gebruiksgids”.
overweldigend-succes-van-de-eerste-editie-van-het-platform-plantengezondheid

Overweldigend succes van de eerste editie van het Platform Plantengezondheid!

bufferzones-een-manier-om-de-aanwezigheid-van-meststoffen-in-oppervlaktewateren-te-verminderen

Bufferzones

Een manier om de aanwezigheid van meststoffen in oppervlaktewateren te verminderen.
gespecialiseerde-meststoffen

Gespecialiseerde meststoffen

Er bestaan verschillende soorten meststoffen: enkelvoudige (met enkel stikstof N) of NPK-meststoffen. Klassieke NPK-meststoffen geven hun voedingsstoffen onmiddellijk af, maar meststoffen kunnen ook “Gecontroleerd vrijkomen”.
chemie-en-kunststoffen-spelen-cruciale-rol-in-vlaams-transitieplan-voor-circulaire-economie

Chemie en kunststoffen spelen cruciale rol in Vlaams transitieplan voor circulaire economie

Sectorfederatie essenscia tekent als kernpartner engagementsverklaring Vlaanderen Circulair.
sector-zet-in-op-innovatie-om-bij-te-dragen-aan-de-realisatie-van-de-duurzame-ontwikkelingsdoelen

Industrie in transitie

Belgische chemie en life sciences engageert zich met nieuw duurzaamheidsrapport voor Europese Green Deal
duurzame-landbouw

Duurzame landbouw

Meststoffen met een betrouwbaar afgifteprofiel die met precisie kunnen worden gebruikt verminderen de verliezen en verhogen de opname door planten.
met-vertrouwen-en-nieuwe-leden-gaat-de-minerale-meststoffensector-toekomstige-uitdagingen-tegemoet

Met vertrouwen en nieuwe leden gaat de minerale meststoffensector toekomstige uitdagingen tegemoet!

Tijdens de Algemene Vergadering van BELFertil werd zowel teruggeblikt als vooruitgekeken.
filmpje-over-belang-van-bodemkwaliteit-en-minerale-meststoffen

Filmpje over belang van bodemkwaliteit en minerale meststoffen

Welke rol spelen minerale meststoffen bij het tegengaan van klimaatverandering, door het vastleggen van koolstof in de vorm van organische stof?
kunstmest-gaat-bio-en-ledenbestand-belfertil-groeit-verder

“Kunstmest” gaat “bio” en ledenbestand BELFertil groeit verder

Op hun Algemene Vergadering werd beslist om vanaf nu ook de belangen van de sector van de biostimulanten in België te behartigen.

Minerale meststoffen uitstekende partner voor correcte bemesting

Op basis van hun controles en inspecties blijkt uit niets dat illegale minerale meststoffen een probleem vormen op de Belgische markt.
le-pacte-wallon-de-solutions

Le Pacte wallon de Solutions

De Waalse organisatie FWA lanceert een pact met oplossingen voor een nog duurzamere landbouw “Pacte wallon des solutions”.
minerale-meststoffen-een-essentieel-en-efficient-onderdeel-in-de-agro-voedingsketen-en-in-de-nutrientencyclus

Minerale meststoffen: een essentieel en efficiënt onderdeel in de agro-voedingsketen en in de nutriëntencyclus

BELFertil viert “Global Fertilizer Day”, een dag waarop de wereldwijde meststoffensector zich voorstelt aan de gemeenschap.
chemie-en-life-sciences-wijst-de-weg-naar-een-circulaire-economie

Chemie en life sciences wijst de weg naar een circulaire economie

Het duurzaamheidsrapport illustreert op basis van ruim 40 indicatoren en meer dan honderd praktijkvoorbeelden de permanente vooruitgang van de sector in de drie sleuteldomeinen van duurzame ontwikkeling: People, Planet en Prosperity.
geen-leven-zonder-kalk

Bezoek aan de kalkmijn van Lhoist

Verschillende specialisten legden het belang van kalk in de landbouw uit aan de uitgenodigde journalisten.
Wie houdt nu niet van cookies