Gespecialiseerde meststoffen

Er bestaan verschillende soorten meststoffen: enkelvoudige (met enkel stikstof N) of NPK-meststoffen. Stikstof is nodig voor de groei van een plant, fosfor (P) helpt o.a. bij het aanmaken van wortels en het ontwikkelen van bloemen en vruchten, en kalium (K) helpt bij het transport van water en voedingsstoffen in de plant. Klassieke NPK-meststoffen geven hun voedingsstoffen onmiddellijk af, maar meststoffen kunnen ook “Gecontroleerd vrijkomen”. 

Controlled Release Fertilizers

Controlled Release Fertilizers of kortweg CRF, zijn meststoffen die hun voeding op een gecontroleerde manier afgeven. De voedingsstoffen in deze meststofkorrels worden beschermd door een dun laagje coating. Daarom worden deze meststoffen ook gecoate meststoffen genoemd. Deze coating werkt als een soort membraam: zodra er vocht in de korrel opgenomen wordt, lossen de voedingsstoffen binnen de coating op, en zal er een beetje meststof uit de korrel komen.

De coating die rond de meststofkorrel ligt, geeft aan de meststoffen een werkingsduur. Het bepaalt in welke periode de meststoffen vrijkomen en beschikbaar zijn voor de plant. Deze werkingsduur wordt vooraf, bij de productie van de meststoffen, vastgelegd. Op die manier zijn er CRF’s die een werkingsduur hebben van 6 weken tot 18 maanden. Afhankelijk van de behoefte van het gewas, kan de teler vooraf bepalen welke werkingsduur hij nodig heeft.

De werkingsduur wordt bepaald bij 21°C, een standaardtemperatuur die gehanteerd wordt door alle producenten en die het mogelijk maakt om de verschillende producten te vergelijken. In de praktijk echter is de bodemtemperatuur soms lager of soms hoger. Bij een lagere temperatuur zal een gecoate meststof langzamer werken, bij een hogere temperatuur iets sneller. Alleen de temperatuur heeft dus een invloed op de werkingsduur. Andere externe factoren zoals zuurtegraad, microbieel leven en  vochttoestand van de bodem beïnvloeden de werking van CRF’s niet, wat het dus zeer betrouwbare producten maakt.

Voordelen van gecoate meststoffen

Meststoffen die gecontroleerd vrijkomen, volgen beter de behoefte aan voeding van het gewas dan snelwerkende meststoffen. Elke dag komt er een klein gedeelte van de nutriënten vrij uit de korrel, wat de plant nodig heeft. Zodoende is de kans op uitspoeling  kleiner en verhoogt de efficiëntie van de aangebrachte voedingsstoffen (NUE, Nutriënt Use Efficiency). Gecoate meststoffen hebben een zeer hoge NUE (80-90%), snelwerkende en makkelijk oplosbare meststoffen scoren hier heel wat lager (20-40%). Zeker in bodems waar de kans op uitspoeling groot is, bewijzen gecoate meststoffen hun meerwaarde.

Naast de hogere efficiëntie, zijn er nog andere voordelen aan het gebruik van gecoate meststoffen:

• Verminderde uitspoeling van meststoffen naar de bodem;
• Geen hoge geleidbaarheid in de bodem, de plant groeit rustiger en natuurlijker;
• Dankzij de voortdurende afgifte van voedingsstoffen worden stress en tekorten voorkomen;
• Meestal volstaat 1 toepassing voor een volledig groeiseizoen.

Slow Release Fertilizers

In tegenstelling tot bij Controlled Release Fertilizers, komt bij Slow Release Fertilisers (SRF of Traagwerkende meststoffen) alleen de stikstof vertraagd vrij, en dus niet de fosfor of kalium. Het is namelijk vooral stikstof dat uitspoelingsgevoelig is. Deze meststofkorrels hebben geen extra laagje of coating, maar bevatten stikstof in een traagwerkende vorm, die de initiële beschikbaarheid ervan spreidt over een langere periode.

De meest snelwerkende vorm is nitraatstikstof. In de bodem vind je ook ammoniumstikstof. In de landbouw durft men die traagwerkend noemen, maar dat is beperkt, want veel planten kunnen ammonium rechtstreeks via de wortels opnemen. Op die manier werkt het bijna even snel als  nitraatstikstof. Ureum moet eerst omgezet worden naar ammonium. Daarvoor is het enzym urease nodig, maar dat zit ook in de bodem, waardoor die omzetting vrij snel gebeurt: 1 tot maximaal 3 dagen. Die snelle omzetting is een reden waarom net meststoffen met een tragere werking ontwikkeld werden.

Basisproducten

Er zijn 3 vormen van traagwerkende meststoffen. Een eerste is ureumformaldehyde in al zijn vormen. De reactie tussen ureum en formaldehyde kan meerdere types van moleculen opleveren, met korte, middellange tot zelfs zeer lange ketens. Tijdens het productieproces kan men dat enigszins in de gewenste richting sturen, maar er zijn altijd 3 fracties. De eerste fractie lost zeer snel op en de laatste kan tot enkele jaren nodig hebben om af te breken.

Twee andere traagwerkende stikstofbronnen, isobutylideendiureum en crotonylideendiureum bevatten steeds dezelfde samenstelling. Isobutylideendiureum werkt 2 tot 3 maand en wordt afgebroken onder invloed van vocht. Een aandachtspunt is dat het sneller afgebroken wordt wanneer de pH te zuur is. Crotonylideendiureum werkt 3 tot 4 maand en wordt afgebroken door micro-organismen en is totaal pH-onafhankelijk, zodat ook bij zuurminnende planten een langzame werking wordt gegarandeerd.